Dictamen de Consello Consultivo de Galicia 022 de 21 de febrero de 2018

Cuestión

Reclamación de responsabilidade patrimonial

Resumen

Reclamación de responsabilidade patrimonial interposta por C. en nome e representación de dona L. e da súa filla E. polo falecemento do seu esposo e pai respectivamente M. a consecuencia dun accidente de circulación acaecido na estrada nacional 120

Organismo: Concello da Rúa (Ourense)

Letrado: López Corral

Propuesta: Desestimatoria

Conclusion: Favorable

Relator: Fernández Vázquez

Contestacion

ANTECEDENTES

1.- Con data 14.7.2017, C., avogado, en representación de L., quen actúa no seu propio nome y en representación da súa filla,

menor de idade E., interpuxo ante o Concello da Rúa (Ourense) reclamación de responsabilidade patrimonial polos danos e perdas

que lles foron irrogados como consecuencia do accidente acontecido o día 8.8.2016, na estrada N-120, á altura do quilómetro

467,350, termo municipal da Rúa, no que faleceu o seu esposo, e pai da menor, don M., ao saírse da vía cando conducía a súa

motocicleta marca Honda CBR 600 RR, matrícula X, levando a súa esposa de acompañante.

Segundo se expón no escrito de interposición, o accidente produciuse como consecuencia da existencia dun charco de auga baixo o paso elevado denominado Camiño das Covas, causado pola rotura dunha canalización de titularidade municipal que discorre polo devandito paso, sen que existise sinalización

que advertira desa circunstancia aos usuarios da vía.

Co escrito de interposición acompáñanse, entre outros documentos, copia do informe técnico da la Garda Civil de Tráfico, e informe pericial de parte en relación co accidente.

A contía da indemnización reclamada ascende a 241.579,00 ?.

2.- Instruído o procedemento, no curso do que se admitiron e practicaron as probas solicitadas pola representación da reclamante,

e logo do tramite de audiencia, tamén ofrecido á aseguradora municipal e ao Ministerio de Fomento, como titular da vía en

que aconteceu o sinistro, e no que a parte actora non formulou alegacións, o 15.1.2015 a instrutora elaborou unha proposta

de resolución na que propugna a desestimación da pretensión de que se trata.

3.- O expediente de razón foi remitido, para preceptivo ditame deste Consello Consultivo de Galicia, polo señor alcalde do Concello

da Rúa, tendo entrada neste organismo o día 23.1.2018.

4.- Os demais antecedentes dedúcense do contido do presente ditame.

CONSIDERACIÓNS

Primeira.

O Consello Consultivo de Galicia é competente para coñecer do expediente de reclamación de responsabilidade patrimonial das Administracións públicas ao que se fixo referencia nos antecedentes a teor

do previsto nos artigos 12.j) da Lei 3/2014, do 24 de abril, do Consello Consultivo de Galicia, e 17.a) do seu Regulamento

de organización e funcionamento, aprobado polo Decreto 91/2015, do 18 de xuño, por tratarse dunha reclamación de responsabilidade

patrimonial da Administración local de contía superior a 15.000,00 ?.

Segunda.

O expediente sobre o que se solicita a emisión de ditame suscita un caso de responsabilidade patrimonial das administracións públicas que, como tal suposto, vén regulado basicamente polo artigo 106.2

da Constitución española, polos artigos 32 a 37 da Lei 40/2015, do 1 de outubro, de réxime xurídico do sector público e, no

que atinxe aos aspectos procedementais, pola Lei 39/2015, do 1 de outubro, do procedemento administrativo común das administracións

públicas.

Así, no que ao presente expediente se refire, cómpre dicir que as esixencias de orde procedemental, en xeral, foron cumpridas, quedando constancia no expediente remitido da realización dos actos de instrución

necesarios, da práctica das probas que se consideraron pertinentes, e da concesión do trámite de audiencia previa á formulación

da correspondente proposta de resolución.

Terceira.

Os principios que rexen a responsabilidade patrimonial das administracións públicas son o resultado dunha elaboración da doutrina e da xurisprudencia, e teñen sido reiteradamente indicados polo Consello

Consultivo. Sinteticamente expostos, os presupostos mínimos para que xurda a responsabilidade patrimonial da Administración,

partindo do principio de responsabilidade obxectiva e directa, son:

a. O dano producido no patrimonio dos particulares ten que ser efectivo e individualizado nunha persoa ou nun grupo de persoas.

b. O antedito dano ou lesión debe producir no patrimonio do particular lesionado un prexuízo antixurídico que este non teña

o deber de soportar.

c. O dano ou lesión patrimonial ten que gardar un nexo causal co funcionamento normal ou anormal dos servizos públicos.

d. O dano non debe ser produto dunha situación de forza maior.

e. A reclamación ten que ser presentada polo particular interesado dentro do prazo legalmente establecido.

Cuarta.

Atendendo aos presupostos da responsabilidade patrimonial, cómpre analiza a cuestión relativa á existencia ou non de relación de causalidade entre o funcionamento do servizo e os prexuízos aducidos,

elemento recollido no artigo 139 da LRXPAC, e que concrétase na verificación de que a lesión sexa consecuencia do funcionamento

normal ou anormal dos servizos públicos.

E para poder abordar dita cuestión hai que dicir, como xa se sinalara noutros ditames, que certamente constitúe unha competencia administrativa o mantemento das estradas, abertas á circulación, en tal

estado que en todo momento estea garantida a seguridade dos usuarios, o que implica o recoñecemento en favor destes dun principio

de confianza sobre as condicións obxectivamente aptas do vial.

Non obstante o dito e como en xeral acontece con todos os dereitos ou situacións xurídicas, a protección destes supostos polo ordenamento, non é sempre absoluta e incondicionada. Quérese dicir que a

protección da confianza haberá de ponderarse equilibradamente xunto ó deber de precaución e coidado na condución. É o deber

da chamada "condución dirixida", concepto este que remite á necesaria existencia dunha conduta do usuario do servizo axeitada

ás condicións da vía e fundamentalmente atenta ás circunstancias que poden presentarse na condución.

Como xa se sinalou, a reclamante sostén que o accidente foi consecuencia da existencia dun charco de auga sobre a vía pública, producido pola rotura dunha canalización, titularidade do Concello, que

discorre polo paso elevado, non sinalizada e que permanecía sen reparar, circunstancia que determinaría a responsabilidade

da aludida administración na produción do sinistro.

No entanto, o informe técnico elaborado pola Garda Civil de Tráfico, cuxa unidade de Atestados e Informes compareceu no lugar do accidente unha hora despois do seu acaecemento, e que contén unha detallada

análise, tanto das circunstancias da vía, como dos vestixios do sinistro a partir dos que elabora a súa reconstrución, non

outorga sustento á referida tese.

O atestado recolle no seu apartado 5.2 ?Características de la vía?, que esta se atopaba en bo estado de conservación e mantemento, precisando que as condicións da superficie eran: ?Zona de pavimento mojado bajo paso elevado, sin charcos, debido a goteo proveniente de rotura de canalización de agua que

discurre por dicho paso, resto de superficie seca y limpia?.

Polo demais, existían boas condicións de visibilidade, acontecendo o sinistro sobre as 15:40 horas da tarde, polo que existían luz solar.

A velocidade atopábase limitada xenericamente neste treito a 100 km/h.

Pola súa banda, no apartado 7, ?Reconstrucción del accidente?, se indica:

?Como se ha reseñado el escenario del accidente se localiza en una zona de ligera curvatura hacia la derecha, donde la calzada

presenta ligera pendiente ascendente; asimismo se ha establecido como franja horaria del accidente la transcurrida en tomo

a las 15:40 horas, en horario diurno y en un día soleado.

Teniendo en cuenta que la circunstancia de la presencia de agua en la calzada es sorpresiva, ya que el resto de la calzada se encontraba totalmente seca, y teniendo en cuenta la configuración de la calzada,

los agentes instructores establecen sobre el terreno unos 80 metros como la distancia a la que se puede percibir dicha circunstancia

anómala.

[?]

Al objeto de determinar este punto se cuenta con los datos que aporta la inspección ocular realizada en el escenario del accidente. En esta inspección se localiza una huella de deslizamiento o frenada

(reseñada en apartado 5.3. de este informe) que deja impresa la motocicleta como consecuencia de maniobra de frenado que ejecuta

su conductor.

El Punto de Percepción Real para este conductor no existe, ya que las huellas o vestigios a consecuencia del accidente se encuentran con posterioridad a la presencia de agua en la vía, por lo que el conductor

reacciona tras la presencia de peligro, perdiendo la gobernabilidad de la motocicleta una vez que pasa por dicha zona de agua.

[?]?.

O apartado 8, ?Causas del accidente?, dá conta do seguinte:

?El agente instructor considera que en el desarrollo del accidente que nos ocupa, existen dos causas de entre todas las intervinientes

que presentan condicionantes para ser consideradas como PRINCIPALES es decir si no se hubiesen dado estas causas, con bastante

probabilidad no habría ocurrido el siniestro. AMBAS SON ATRIBUIDAS AL CONDUCTOR M. y son las siguientes:

8.2.3.1.: Deficiencia en la percepción. Como ya hemos explicado anteriormente en el apartado 8.2.2.3.m, el conductor no se percata de la situaciónde peligro, sino que reacciona con posterioridad a él.

Debido a la deceleración sufrida, tanto la motocicleta como su conductor se deslizaron sobre el pavimento por el arcén correspondiente al arcén sentido O Porriño. La motocicleta se ubica en su posición

final prácticamente encastrada en la bionda de forma oblicua aleje de la calzada, y el conductor yacía, atendiendo a los restos

de sangre, ocupando parte del carril del sentido O Porriño.

Como consecuencia del accidente resulta fallecido el conductor M., herida de carácter grave la acompañante L. y daños materiales de gran consideración en el vehículo implicado.

Consideraciones:

A pesar de la presencia de agua en la calzada, los Instructores consideran este aspecto como una CAUSA MEDIATA, al estar esta circunstancia anómala durante más de un día en la calzada sin que se hubiese

producido ninguna incidencia en la conducción, por todo lo anteriormente expuesto ES PARECER de los Instructores que la CAUSA

PRINCIPAL del accidente es una DEFICIENCIA EN LA PERCEPCIÓN, probablemente causada por una DISTRACCIÓN EN LA CONDUCCIÓN?.

As probas practicadas a instancia da reclamante, e particularmente a testifical, non permiten sustentar unha conclusión diferente a acadada no atestado que vén de transcribirse parcialmente.

Así, e con independencia da recoñecida relación de amizade que tres das catro testemuñas mantiñan co falecido, da devandita

proba resulta que este era coñecedor dese lugar da estrada, pola que circulaba de xeito habitual.

Por outra banda, e en canto a presenza de auga no referido punto con anterioridade, as declaracións das testemuñas resultan diverxentes e mesmo contraditorias. En todo caso, e en punto a visibilidade

da mancha de auga con anticipación suficiente para adaptar a velocidade do vehículo ás características da vía, debe considerarse

prevalente o criterio expresado no informe do equipo de atestados da Garda Civil de Tráfico, que compareceu no lugar unha

hora despois do sinistro, e no que se sinala que aquela era perceptible a unha distancia duns oitenta metros.

A todo isto debe engadirse que como tamén se fai constar no informe da Garda Civil, durante o tempo previo á produción do accidente no que a mancha de auga permaneceu no lugar non se rexistrou ningunha

outra incidencia.

Quinta.

Deste modo, consideradas as circunstancias que concorrían no momento e lugar do accidente, pódese afirmar que, se ben a presenza da auga na calzada non estaba expresamente advertida, existían alertas suficientes

como para que un condutor minimamente dilixente, percibira esa anomalía, reducindo a velocidade para poder así controlar o

vehículo.

Todos os datos dos que se dispón apuntan, pois, a que foi a propia actuación do condutor do vehículo, circulando a unha velocidade inadecuada, e de xeito desatento ás circunstancias da vía, a que de forma

decisiva interveu na produción dos feitos.

Neste punto procede recoller a doutrina do Tribunal Supremo e concretamente a sentenza de 30.10.2006, cando sinala que:

?el carácter objetivo de la responsabilidad patrimonial no supone que la Administración haya de responder de todas la lesiones

que se produzcan en el ámbito del servicio público, siendo preciso para ello que la lesión pueda imputarse al funcionamiento

del servicio, quedando exonerada la Administración cuando la intervención de tercero o del propio perjudicado reviste la suficiente

intensidad para resultar determinante del resultado lesivo, quebrando la relación con el servicio público en cuyo ámbito se

han producido los hechos, aun cuando el funcionamiento del mismo sea defectuoso.

Así se refleja en sentencias como las de 27 de diciembre de 1999 (RJ 1999, 10072) y 9 de mayo de 2001 (RJ 2001, 4175), según las cuales, «es doctrina jurisprudencial consolidada la que sostiene la

exoneración de responsabilidad para la Administración, a pesar del carácter objetivo de la misma, cuando es la conducta del

propio perjudicado o la de un tercero la única determinante del daño producido aunque hubiese sido incorrecto el funcionamiento

del servicio público (sentencias, entre otras, de 21 de marzo [RJ 1995, 1981], 23 de mayo [RJ 1995, 4220], 10 de octubre [RJ

1995, 7049] y 25 de noviembre de 1995, 25 de noviembre y 2 de diciembre de 1996 [RJ 1996, 8754], 16 de noviembre de 1998,

20 de febrero [RJ 1999, 3146], 13 de marzo [RJ 1999, 3151] y 29 de marzo de 199 9 [RJ 1999, 3241])»?.

Consecuentemente, resultando neste caso a conduta do prexudicado determinante do accidente, esta circunstancia deriva na ruptura do nexo causal no tocante á esfera administrativa, e conseguinte xuridicidade

na lesión, polo que, procede, consecuentemente, desestimar a reclamación presentada.

CONCLUSIÓN

Por todo o anteriormente exposto, a Sección de Ditames do Consello Consultivo de Galicia, por unanimidade dos seus membros presentes, ditamina:

?Que informa favorablemente a proposta de resolución desestimatoria á que o presente expediente se refire?.